Cuộc đời mỗi người là chuỗi của những lựa chọn, lựa chọn từ bỏ hay lựa chọn ở lại, lựa chọn né tránh hay đối diện. Từ bỏ hay tiếp tục ở lại không phải là lựa chọn giữa đúng hay sai mà đó là điểm gợi mở giúp một người hiểu hơn về điều mình thật tâm mong hướng đến. Lựa chọn né tránh hay đối diện cũng như thế, cũng sẽ giúp chúng ta nhìn thấu mình thêm một lần nữa.
Qua những lần lựa chọn như vậy, ý nghĩa sự sống dần được vun đắp theo năm tháng trải nghiệm riêng mỗi người. Nếu chọn nhìn cuộc đời như một tiến trình thì những ngã rẽ chính là cột mốc cho tôi tiếp tục hi vọng và dấn thân, cho tôi can đảm xé bỏ những nhãn dán và cho tôi sự tự do đi trên một hành trình thênh thang.
Tôi chọn cách viết đối thoại với chính mình bởi đây cũng là những điều tôi thường phản chiếu để nhìn thấy và củng cố trong mình niềm tin vào một tiến trình.
Đến sự tự do và đầy ắp
Tôi nên gọi mình là ai?
Là người thực hành trong lĩnh vực nâng cao sức khỏe tâm thần con người cá nhân trong bối cảnh toàn cầu hóa & thời đại số, là người vẽ bản đồ chăm sóc bản thân SelfCare.MAP, là người đồng hành trong tiến trình học tập trọn đời (lifelong learning), là một người tham vấn tâm lý, là một người mang đến không gian của những cuộc trò chuyện sâu, là giảng viên môn tâm lý học truyền thông và truyền thông toàn cầu. Những vai trò này kết nối với nhau một cách thật tự nhiên từ quá trình tôi chắt chiu những mảnh ghép bên mình.
Nếu không có những mảnh ghép, tôi sẽ không nhìn thấy được sự kết nối của những điểm tưởng chừng không liên quan.
Từ những mảnh ghép ấy, tôi lại có thể sẵn sàng gỡ bỏ bất cứ nhãn dán nào để mình không bị kẹt lại vì tôi biết phía trước vẫn còn những mảnh ghép cho tôi tiếp tục hiện thực hóa cuộc đời mình.
Tôi đặt mục tiêu gì cho những phiên làm việc cá nhân?
Nỗ lực hết sức không có nghĩa mọi chuyện sẽ xảy ra như trông đợi của chúng ta. Nỗ lực học hỏi, nỗ lực thực hành làm việc với chính mình, tôi nhận ra quá trình này thật trầy trật. Không phải chúng ta rành rẽ một kỹ năng, kỹ thuật hay kiến thức tâm lý nào đó thì mình sẽ vận dụng thực hành ngay được với cuộc đời mình. Đôi khi, một vài sự thay đổi phải tính bằng năm, một vài tổn thương có lẽ sẽ vẫn luôn còn đó. Còn tôi, tôi vẫn trong một tiến trình rèn luyện, thực hành trong đời sống cá nhân và thực hành nghề nghiệp. Khi hiểu tiến trình cần thời gian, tôi hiện diện trước khách hàng giúp họ tự trắc ẩn với chính họ, giúp họ nhìn thấy và ghi nhận từng nỗ lực của bản thân thay vì phải nhắm đến một mục tiêu hoàn hảo rồi ép bản thân theo đuổi.
Tôi không chữa trị cũng không gọi những phiên làm việc của mình là những phiên chữa lành. Tôi xác định với chính mình và với khách hàng rằng đây là những buổi trò chuyện sâu cùng nhau. Ở đó, tôi trong vai trò một người nâng đỡ, một người đồng hành, một người giúp khách hàng phản chiếu chính họ rồi họ dần học cách tự nhận biết và chấp nhận chính bản thân.
Trong tham vấn, làm sao biết mình phù hợp liệu pháp nào?
Vì tôi bắt đầu với việc ưu tiên làm việc với con người cá nhân mình nên tôi nhận ra những thực hành của bản thân có khuynh hướng đi theo triết lý trong liệu pháp Thân chủ trọng tâm của Carl Rogers và liệu pháp Chấp nhận và Cam kết dựa trên Yoga chánh niệm (MYACT). Triết lý về sự tự do, tự hiện thực hóa cuộc đời, tự nhận biết, tự chấp nhận và tự trắc ẩn luôn hiện diện trong tâm trí tôi. Tôi không mất quá nhiều thời gian để lựa chọn bởi những triết lý này gần gũi với triết lý cá nhân tôi theo đuổi.
Sức hút ở công việc làm một người nâng đỡ tâm lý là gì?
Bạn có thể ở trong nhiều cuộc đời, có thể thấu hiểu, có thể nhìn thấy những màu sắc bạn chưa từng thấy, để rồi sau đó bạn quay về phản chiếu những cảm nhận ấy và sống tiếp cuộc đời mình một cách cởi mở hơn.
Công việc này chính là động lực để tôi tìm hiểu về chăm sóc bản thân của người làm công việc chăm sóc người khác. Tôi nhận ra chúng ta không thể rót nước từ chiếc cốc rỗng. Một chuyên viên tham vấn tâm lý phải ý thức về việc chăm sóc chính họ bởi năng lượng, sự hiện diện của họ chính là điều mà khách hàng cần đến. Khách hàng đôi khi rất tinh ý, họ quan sát và cảm nhận được chuyên viên có đang ở bên cạnh họ không, có đang mang đến không gian an toàn để họ đi vào tiến trình của họ hay không. Dần dần, tôi tích lũy và ghi nhận những trải nghiệm về tự nâng đỡ, tự chăm sóc và viết ra SelfCare.MAP. Đây là bản đồ chăm sóc bản thân với những “tọa độ” tự do, nghĩa là bạn hoàn toàn có thể tự thiết kế cho mình những điều cần vun đắp dựa trên những yếu tố giúp bạn tự nhận ra đâu là điều mình cần.
Công việc giúp gì cho tôi khi đối diện với những khó khăn trong đời sống cá nhân?
Bởi vì tôi không tách rời việc thực hành cá nhân với thực hành nghề nghiệp nên hai góc độ thực hành này bổ sung cho nhau rất nhiều. Khi đối diện với bệnh ung thư, chính nhờ những thực hành cá nhân và thực hành nghề nghiệp trước đó, tôi từng bước nâng đỡ bản thân và thực hành những lý thuyết, mô hình tôi từng làm việc với khách hàng. Chính yếu có lẽ là thực hành sự tự nhận biết, tự chấp nhận bản thân từ liệu pháp MYACT; thực hành tự hiện thực hóa cuộc đời, không xem mình chỉ là người bệnh, thực hành sự nhất quán nội tâm từ triết lý của Carl Rogers; thực hành mô hình “Phát triển sau những mất mát” (Growing around Grief, tác giả Lois Tonkin) khi đối diện với những xáo trộn và những mất mát trên cơ thể trong và sau thời gian điều trị bệnh; nhận diện rõ hơn ý nghĩa cuộc đời, của sự sống tiếp nối; thực hành tự trắc ẩn từ lý thuyết của Kristin Neff, v.v..
Vì sao tôi chọn hai giá trị để theo đuổi trong thực hành nghề nghiệp và thực hành cá nhân là chăm sóc bản thân và học tập trọn đời?
Khi bạn gặp khó khăn về tâm lý, bạn cần tìm đến một chuyên viên tham vấn tâm lý, người sẽ giúp bạn nhìn thấy con đường mình đi sáng rõ hơn. Nhưng cuối cùng, người thực hành, bước đi là chính bạn, không ai bước thay được. Tự nhận ra và chấp nhận, đó là chặng đường bạn phải tự đi. Đó chính là phần không thể thiếu trong chăm sóc bản thân. Khi trao đổi trước khi làm việc, tôi luôn làm rõ điều này và mục tiêu đặt ra là giúp khách hàng làm chủ cuộc đời họ. Làm sao biết được mình cần gì? Thông qua quá trình phản chiếu và làm việc cùng bản đồ SelfCare.MAP, khách hàng sẽ nhận ra. Khi một người ý thức được việc phải tự mình lựa chọn những điều phù hợp cho mình thì họ sẽ có mong muốn học những điều mới, mở rộng tư duy, cho mình những góc nhìn phong phú hơn để có sự lựa chọn phù hợp.
Đó là điểm kết nối giữa hai giá trị chăm sóc bản thân và học tập trọn đời. Những giá trị này phù hợp với những triết lý tôi theo đuổi, cho tôi cảm giác mình tự do viết nên một cuộc đời đầy ắp cho mình.
Điều gì quan trọng nhất với tôi khi đi trong một tiến trình?
Có lẽ đó là sự can đảm của việc nhận ra và chọn đâu là tiến trình mình muốn đi đường dài; là sự chấp nhận không thể đi nhanh hay hời hợt được nếu đó con đường tự mình muốn vẽ nên cho mình.
Đối thoại với chính mình trong tiến trình của bản thân (P1)
***Bài đã đăng trên Bản tin Nghề Tham vấn Tâm lý số 07 – Tiến trình đồng hành. Mời bạn đọc thêm.