Cuộc đời mỗi người là chuỗi của những lựa chọn, lựa chọn từ bỏ hay lựa chọn ở lại, lựa chọn né tránh hay đối diện. Từ bỏ hay tiếp tục ở lại không phải là lựa chọn giữa đúng hay sai mà đó là điểm gợi mở giúp một người hiểu hơn về điều mình thật tâm mong hướng đến. Lựa chọn né tránh hay đối diện cũng như thế, cũng sẽ giúp chúng ta nhìn thấu mình thêm một lần nữa.
Qua những lần lựa chọn như vậy, ý nghĩa sự sống dần được vun đắp theo năm tháng trải nghiệm riêng mỗi người. Nếu chọn nhìn cuộc đời như một tiến trình thì những ngã rẽ chính là cột mốc cho tôi tiếp tục hi vọng và dấn thân, cho tôi can đảm xé bỏ những nhãn dán và cho tôi sự tự do đi trên một hành trình thênh thang.
Tôi chọn cách viết đối thoại với chính mình bởi đây cũng là những điều tôi thường phản chiếu để nhìn thấy và củng cố trong mình niềm tin vào một tiến trình.
Từ nhãn dán, kỳ vọng và những mảnh ghép rời rạc
Vì sao tôi chọn công việc tham vấn tâm lý?
Tôi không chọn công việc này từ đầu.
Thật ra cũng rất khó để nói về mối quan hệ nguyên nhân – hệ quả với những sự kiện diễn ra trong cuộc sống. Ở đây tôi có thể chia sẻ về những yếu tố thúc đẩy tạo nên những bước chuyển trong tiến trình của bản thân mình.
Trước tiên là từ thôi thúc ở bản thân, tôi luôn có một mong muốn mở rộng sự hiểu biết, tăng cảm giác kết nối với chính bản thân và tin vào sự nỗ lực ở mỗi cá nhân khi tôi còn là một học sinh phổ thông. Nhưng lúc ấy, tôi chưa biết mô tả đó là gì, nó như một cảm nhận về nội tâm cứ âm ỉ cháy.
Có lẽ quyết định quan trọng tạo nên một bước chuyển lớn của tôi là khi chọn dừng học năm 2 ở Đại học Bách Khoa và tự ôn thi vào khoa Báo chí & Truyền thông của Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn. Tôi nhận ra mình không muốn gắn bó với môi trường phòng thí nghiệm cùng dụng cụ và hóa chất. Năm 2004, tôi được chọn vào chuyên ngành Hóa Thực phẩm và cũng là năm tôi quyết dừng lại, theo đuổi ngành học mà tôi hi vọng sẽ cho tôi cơ hội gặp gỡ, trò chuyện, lắng nghe nhiều cuộc đời hơn. Một lý do nữa là tôi muốn bước qua khỏi nhãn dán, kỳ vọng là một học sinh xuất sắc thời phổ thông. Tôi muốn cho bản thân mình cảm giác của sự tự do, mới mẻ, tôi muốn tìm kiếm niềm hứng khởi ở nơi mà tôi không còn phải mang theo những nhãn dán để từng bước thấu hiểu chính mình. Với gia đình và bạn bè, đây là một quyết định cần phải cân nhắc rất thấu đáo. Còn tôi, mong muốn duy nhất là phải rời đi, phải chọn cho mình một hành trình mới.
Tôi học Báo chí & truyền thông, ra trường, chọn làm công việc của một phóng viên, biên dịch thông tin quốc tế trong 10 năm. Mong muốn phát triển bản thân, tự hiện thức hóa cuộc đời chính là điều thôi thúc tôi mạnh mẽ nhất. Tôi cảm thấy vẫn còn điều gì đó mình muốn biết về chính mình, về cuộc sống này. Tôi đến với tham vấn tâm lý ban đầu không vì mục đích giúp đỡ ai khác ngoài giúp bản thân mình thấu hiểu chính mình. Với yoga cũng vậy, xuất phát từ mong muốn hiểu về những vận động an toàn, khoa học giúp cho bản thân.
Quá trình trau dồi nghề nghiệp cần những gì?
Ở đây, tôi tập trung vào khía cạnh một người làm tham vấn vì đây chính là nguồn cảm hứng cho tôi nhận ra phía trước là cánh cửa rộng mở cho bản thân trau dồi, đào luyện. Trước tiên có lẽ người làm tham vấn cần xác định mình làm tham vấn vì điều gì, giá trị nào trong công việc này thực sự thu hút mình?
Sau khi hoàn thành khóa học “Kỹ năng và kỹ thuật tham vấn tâm lý cơ bản” tại WELink cũng như hoàn thành các khóa huấn luyện Yoga, tôi bước vào thực hành cho cá nhân, dành phần lớn thời gian tập trung cho bản thân bên cạnh những phiên thực hành có giám sát. Tôi cùng lúc vừa trau dồi kỹ năng tham vấn, vừa học hỏi thêm những lý thuyết trong tâm lý học. Tôi nhận ra tâm lý học và yoga bổ trợ cho nhau rất nhiều trong hành trình một người muốn đi sâu thấu hiểu bản thân. Đó là điều tôi muốn theo đuổi. Nhưng tôi nhận ra giữa bao la kiến thức, mình thiếu khả năng tư duy thực chứng, khả năng phân tích, phản biện.
Sau một thời gian cân nhắc, tôi nộp đơn thi và theo học cao học ngành Quan hệ Quốc tế, cũng là ngành học gần gũi với công việc trước đây. Quan hệ quốc tế đâu chỉ bàn về chuyện chính trị, tôi nhìn thấy điểm kết nối ở đây, đó chính là góc nhìn bối cảnh thời đại rộng lớn hơn để tôi làm việc với con người cá nhân. Hiểu được sự vận hành của thời đại giúp chúng ta bình tĩnh khi ứng xử trước những khó khăn về mặt sức khỏe tâm thần, cân bằng giữa đời sống cá nhân và guồng quay của thời đại.
Quá trình học cao học quan hệ quốc tế chính là bước ngoặt cho tôi lối tư duy sắc nét hơn về con đường mình đi, cho tôi cơ hội rèn giũa những kỹ năng học tập quý giá. Tôi vận dụng những kỹ năng ấy tiếp tục đào sâu trở lại ở lĩnh vực tham vấn tâm lý và yoga, giúp tôi củng cố nền tảng vững chắc hơn cho việc thực hành lẫn lý thuyết. Tôi nhìn thấy được vẻ đẹp của khoa học khi tìm hiểu những lý thuyết trong tâm lý học, và tôi tiếp thu những triết lý sâu sắc từ hệ thống kiến thức Yoga qua lăng kính khoa học.
Con đường trau dồi nghề nghiệp của mỗi người khác nhau. Với tôi, đó chính là không ngừng học tập và rèn luyện, trau dồi lý thuyết và thực hành. Tôi không đặt ưu tiên phải trở thành một người làm tham vấn giỏi. Tôi đặt ưu tiên làm việc với bản thân. Những lần thực hành có giám sát và những lần làm việc với khách hàng sau đó giúp tôi nhận ra nếu tôi không ổn với chính tôi, tôi chẳng thể giúp ai được cả. Để tôi ổn, tôi phải tiếp tục tự học, tự làm việc với mình.
Bối cảnh hiện nay giúp tôi nhận ra điều gì?
Bối cảnh hiện nay có rất nhiều thách thức. Thách thức rất lớn chính là sự vận động của thế giới, của xã hội đang diễn ra rất nhanh. Kiến thức, lý thuyết sẽ liên tục được cập nhật và mở rộng. Vì thế, người làm tham vấn tâm lý cần một nỗ lực không ngừng học tập. Bên cạnh đó, chính họ cũng sẽ phải chịu ảnh hưởng từ sự vận động của thế giới, của những mối quan hệ và cả những xáo trộn trong họ nên càng nỗ lực làm việc với bản thân.
Tuy nhiên những điều trên lại chính là cơ hội cho một chuyên viên tham vấn. Họ càng nỗ lực làm việc với bản thân, họ càng ý thức chăm sóc đời sống nội tâm của mình. Đó chính là nguồn lực rất lớn giúp họ hiện diện với khách hàng trong phiên làm việc. Bên cạnh đó, áp lực về sự phát triển quá nhanh sẽ giúp họ có thêm nhiều động lực học tập, tiếp tục rèn luyện và phát triển con người cá nhân. Tất cả những điều này không chỉ giúp ích cho họ mà giúp ích rất nhiều cho những ai làm việc cùng họ.
Những chuyên ngành khác biệt như báo chí & truyền thông, quan hệ quốc tế, tham vấn tâm lý, yoga có liên quan gì với nhau?
Đây là câu hỏi mà tôi từng được hỏi rất nhiều lần. Tôi không biết từ lúc nào tôi có một niềm tin rất chắc chắn những điều tôi chạm đến chỉ là những mảnh ghép trong một tiến trình dài. Tôi đặt mình trong tâm thế cởi mở học hỏi và từ đó kết nối, sáng tạo từ những mảnh ghép, tạo nên một tiến trình dành cho mình. Thật ra tất cả đều liên quan với nhau khi mình nhìn ra đây là một tiến trình xây dựng hồ sơ sự nghiệp (career portfolio) thay vì con đường sự nghiệp (career path). Bạn có thể theo đuổi một con đường sự nghiệp với những cột mốc được định sẵn, ở từng vị trí, bậc phát triển trong ngành nghề cụ thể. Tuy nhiên, bạn vẫn có quyền lựa chọn xây dựng một hồ sơ sự nghiệp mà chính bạn là người vẽ nên, khám phá, bồi đắp bằng tiến trình phát triển con người cá nhân và con người sự nghiệp trong bạn.
Một người bạn từng hỏi liệu tôi có tiếc không khi không đi sâu viết báo, viết phóng sự, cũng là một lĩnh vực tôi yêu thích. Tôi không tiếc khi chọn làm công việc của một phóng viên biên dịch mảng quốc tế. Để rồi từ đó, tôi có cơ hội mở rộng, kết nối các lĩnh vực. Tôi vẫn nghĩ đến một ngày nào đó mình rong ruổi đó đây, viết những câu chuyện, trò chuyện cùng những con người, hòa mình vào cuộc sống và chẳng cần gọi tên duy nhất một công việc.
Đối thoại với chính mình trong tiến trình của bản thân (P2)
***Bài đã đăng trên Bản tin Nghề Tham vấn Tâm lý số 07 – Tiến trình đồng hành. Mời bạn đọc thêm.